Học từ vựng thế nào?

Nằm trong chùm bài viết hướng dẫn tự học SAT cho người mới. Bài viết này nhằm cung cấp cho các bạn cách học (có thể) hiệu quả phù hợp với mục đích học tập.

Về tác giả: aanhlle là một người học ngoại ngữ. Ảnh đã học chuyên Anh từ hơn chục năm trước. Lúc rảnh, anh cũng học tiếng Nhật cho vui :).

Cùng trong chùm bài viết hướng dẫn học SAT cho người mới:

• Hướng dẫn tự học SAT cho người mới bắt đầu - Update 2025
• Hướng dẫn học từ vựng SAT hay Học từ vựng thế nào (you are here)
• Hướng dẫn học Reading, Evidence based Reading and Writing SAT

I. Tại sao cần học từ vựng?

Có rất nhiều ý kiến xoay quanh việc có nên học từ vựng hay không. 

Trong khuôn khổ bài viết này, tác giả khuyến khích bạn cần phải học từ vựng, cho dù để học thi SAT hay IELTS hay các chứng chỉ tiếng Anh khác. Các thí sinh thi SAT, đặc biệt là các thí sinh đạt điểm cao cho thấy việc học từ vựng giúp họ tăng điểm thi một cách đáng kể.¹ ²

Không lâu trước đây, bài thi SAT còn sử dụng những từ rất khó thậm chí với cả học sinh bản địa như vitriolic, sardonic hay vituperative.³ Cho tới kỳ thi DSAT trên máy tính hiện tại, các từ khó đã bớt đi rất nhiều. Tuy nhiên, việc học từ vựng để đạt điểm cao vẫn rất cần thiết. 

II. Cách tiếp cận khi học từ vựng

Thực tế, đối với ngôn ngữ việc tiếp xúc đủ lâu, nhiều và lặp lại sẽ giúp ghi nhớ kiến thức dài hạn. Tuy nhiên, hầu hết các thí sinh thi các bài thi chuẩn hóa thường có khá ít thời gian để chuẩn bị. Việc này dẫn đến sự nhồi nhét kiến thức, đặc biệt là từ vựng trong một thời gian ngắn. Các từ vựng này sẽ chỉ có thể ghi nhớ trong ngắn hạn rồi sẽ quên đi nếu không sử dụng (đây cũng là một lập luận của những người phản đối việc học từ vựng máy móc).

May mắn thay, trí nhớ ngắn hạn của chúng ta có lẽ là đủ để học và thi SAT hoặc IELTS. Tức là việc nhồi nhét khoảng 600-900 từ trong khoảng thời gian ngắn, từ 1 tới 2 tháng là hoàn toàn khả thi với một người bình thường (11-15 từ / ngày). Điểm trừ duy nhất sau khi thi, người học sẽ quên hầu hết các từ đã học nếu không sử dụng chúng :) Tuy nhiên, nếu mục tiêu hiện tại của bạn là thi để được điểm cao, thì hãy coi học từ vựng là phương tiện. 

Như vậy, có hai hướng tiếp cận truyền thống: mưa dần thấm lâu, và nhanh gọn mau quên. Bài viết này sẽ hướng dẫn các bạn một hướng tiếp cận mới, trung hòa hai hướng trên. Với mục tiêu lấy từ vựng làm công cụ để đạt điểm cao cho bài thi, dù bạn thi SAT, IELTS hay bài thi chuyên ngành.

III. Phương pháp, cách thức

Để đạt khối lượng từ vựng cần thiết cho SAT, từ 600-1000 từ hoặc hơn tùy trình độ hiện tại của bạn, thì cần một phương pháp hiệu quả. Trong quá trình học thi và sử dụng nhiều cách học, tác giả khuyên bạn nên sử dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng SRS (Spaced Repetition System).

lặp lại + ngắt quãng

Đây là phương pháp thay thế cho kiểu flashcard truyền thống. Nếu như flashcard truyền thống giúp cho bạn học lặp lại một từ, thì SRS bổ sung thêm việc ngắt quãng. Thay vì luôn học đi học lại cố định một set từ vựng, từ vựng nào khó và mau quên sẽ được phần mềm lặp lại nhiều hơn. Từ nào dễ nhớ thì người học sẽ gặp lại nhiều hơn. Đây là một cách học được thực chứng là có hiệu quả.⁴

Tuy cách học SRS hướng tới người học ghi nhớ lâu dài. Qua kinh nghiệm của tác giả thì sử dụng phương pháp SRS trong quá trình học từ vựng lại rất hữu hiệu để nạp một khối lượng kiến thức lớn, trong thời gian ngắn.

Phần mềm hữu hiệu nhất sử dụng phương pháp này là Anki. Bạn có thể tải về điện thoại hay sử dụng trên máy tính. Một nhược điểm của Anki đó là hơi khó sử dụng cho các người mới. Nếu có thắc mắc về cách sử dụng, bạn có thể liên hệ với aanhlle.

Ngoài Anki và phương pháp SRS, bạn có thể sử dụng Quizlet. Quizlet thân thiện và dễ dùng hơn cho đại đa số mọi người. Đừng lo lắng rằng nếu không có SRS, bạn sẽ không học từ vựng hiệu quả. Quizlet hay thậm chí là flashcard giấy truyền thống vẫn hiệu quả, miễn là bạn phải ôn tập mỗi ngày.

IV. Hai điểm quan trọng

Dù sử dụng phương pháp nào, hãy ghi nhớ hai điểm trọng yếu sau đây:

• Học từ vựng trong ngữ cảnh
• Sử dụng mnemonic cho từ vựng khó

Việc học từ trong ngữ cảnh rất quan trọng, dù bạn có muốn nhồi nhét từ đó nhanh nhất có thể. Ví dụ, khi học từ "haphazard", hãy đưa thêm một câu ví dụ làm ngữ cảnh cho từ đó. 

Ví dụ cho flashcard

Mặt trước: Haphazard

Mặt sau: 

(adj.) bừa bãi, random, not having an obvious order or plan

He tackled the problem in a haphazard manner.

Khi gặp từ khó nhớ (nếu bạn học 2 3 lần không nhớ, đó là dấu hiệu của các từ này), hãy sử dụng mnemonics. Mnemonics là một thuật nhớ bằng cách tạo ra câu chuyện cho từ vựng. Thay vì nhớ máy móc từ "haphazard", hãy nghĩ tới câu chuyện một người bị "hấp hấp" (hap) thích nuôi thằn lằn (lizard/hazard) sống rất là bừa bãi, random không có kế hoạch.

Câu chuyện ghi nhớ (mnemonics) trên nghe rất kì quái và vô lí. Và đó chính là phương châm để tạo ra câu chuyện. Hãy làm cho nó trở nên sống động và ấn tượng dù là phí lí thế nào, thì bạn sẽ ghi nhớ từ đó rất nhanh.

A. Mặt trước: Haphazard

B. Mặt sau: 

(adj.) bừa bãi, random, not having an obvious order or plan

He tackled the problem in a haphazard manner.

Mnemonics: hap-hazard, một người bị "hấp hấp" (hap) thích nuôi thằn lằn (lizard/hazard) sống rất là bừa bãi, random không có kế hoạch.

V. Lời kết

Dù là phương pháp nào, SRS hay không SRS, hãy nhớ rằng để ghi nhớ từ vựng thì việc lặp lại, hay học mỗi ngày là rất quan trọng. Việc kiên trì trong học ngoại ngữ theo chúng mình là yếu tố cần thiết nhất. Bạn không cần quá thông minh, chỉ cần kiên trì và có mục tiêu cụ thể. Hi vọng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn việc học từ vựng. 

Nếu thấy bài này hữu ích, đừng ngần ngại cho tác giả một like ở fanpage nhé.

Chúc bạn thành công với mục tiêu của mình.

Tham khảo:

¹: https://vnexpress.net/thu-khoa-lop-10-chuyen-anh-dat-diem-sat-gan-tuyet-doi-4816928.html

²: https://vnexpress.net/nu-sinh-dat-diem-sat-tuyet-doi-4811755.html

³: Krieger, L., & Meltzer, E. (2017). SAT vocabulary: A New Approach.

⁴: https://en.wikipedia.org/wiki/Spaced_repetition